Het oplopende lerarentekort vraagt om landelijke regie en de bereidheid van alle betrokken partijen om samen te werken. In een werkplan heeft minister Wiersma met de sectorraden en lerarenorganisaties afspraken gemaakt over vier thema’s die bijdragen aan de aanpak van het lerarentekort: regionale samenwerking, onderwijstijd, bevoegdheden en opleiden van leraren. Er worden onderwijsregio’s gevormd door de partnerschappen Samen Opleiden & Professionaliseren (SO&P), de Regionale Aanpak Personeelstekort (RAP) en de regionale allianties te verbinden. Via dit (groei)dossier houden wij jullie op de hoogte rond de ontwikkelingen van onderwijsregio’s.
De partnerschappen SO&P zijn een belangrijke partner in de (te vormen) onderwijsregio’s en hebben veel in te brengen op de thema’s opleiden, begeleiden en professionaliseren. Daarom is het belangrijk om te benadrukken in de verdere vorming van onderwijsregio’s dat voortgebouwd wordt op infrastructuren die in de afgelopen 20 jaar in de regio’s zijn opgebouwd in de partnerschappen SO&P. Vanuit de partnerschappen wordt er succesvol bovenbestuurlijk samengewerkt ten aanzien van de maatschappelijke opdracht. Die kracht kan worden benut en uitgebouwd in onderwijsregio’s. Dat vraagt dat onderwijsregio’s (mede) vanuit de huidige infrastructuur van partnerschappen worden vormgegeven.
De onderwijsregio’s zijn van grote invloed op de partnerschappen Samen Opleiden & Professionaliseren, aangezien de functies van de onderwijsregio voor een belangrijk deel overeenkomen met de functies die de partnerschappen momenteel vervullen. De GROW-tool helpt partnerschappen SO&P om in de onderwijsregio’s vanuit het overkoepelende doel (GOAL), via een analyse van de huidige stand van zaken (REALITY) een passende route te kiezen (OPTIONS) en tot slot aanbevelingen mee te geven voor het vervolg (WAY FORWARD).
Om een beeld te krijgen hoe de partnerschappen SO&P zich verhouden tot de onderwijsregio,hebben een groot aantal programmaleiders van partnerschappen SO&P een poll ingevuld. In de poll zijn vraagstukken opgenomen uit de eerste opdenksessie voor programmaleiders over hun rol in de onderwijsregio.
Tijdens de opdenksessie van 21 september en 28 november 2023 over de positie partnerschappen SO&P als onderdeel van de onderwijsregio, maakten we gebruik van intercollegiale denkkracht van de circa 100 deelnemers. De sessies waren erop gericht om het eigen denken en handelen te versterken. De deelnemers hebben zich gebogen over de vraagstukken die spelen rondom […]
Tijdens de bestuurlijke sessie tijdens het congres van het Platform Samen Opleiden & Professionaliseren op 13 april jl. gingen deelnemers uit partnerschappen met elkaar en met deelnemers uit de sectorraden, VOION/APPO en OCW in gesprek om beelden te delen en input te leveren voor zowel de verdere landelijke uitlijning van Onderwijsregio’s als de regionale aanpak […]
In 2023 gaan de eerste Onderwijsregio’s van start. Hun grootste opdracht is: samen in de regio de schouders zetten onder de tekorten op de onderwijsarbeidsmarkt. Dat is geen geringe uitdaging. De verworvenheden van meer dan 20 jaar samen werken in Partnerschappen Samen Opleiden & Professionaliseren kunnen hier een goede bijdrage aan leveren. De Voorlopersgroep Samen […]
Partnerschappen SO&P gaan de komende maanden volop het gesprek aan binnen het partnerschap, tussen partnerschappen en breder in de regio over het vormen van onderwijsregio’s. Ter ondersteuning en om het gesprek te voeden over de positie, kwaliteit, organisatie en financiering van het Samen Opleiden en professionaliseren in de Onderwijsregio(-vorming) heeft het Platform een aantal gesprekskaarten […]
Op de vijf functies (werven, matchen, opleiden, begeleiden en professionaliseren) binnen de te vormen onderwijsregio’s hebben de partnerschappen veel in te brengen op de thema’s opleiden, begeleiden en professionaliseren. Daarom is het belangrijk om te benadrukken in de verdere vorming van onderwijsregio’s dat voortgebouwd wordt op infrastructuren die in de afgelopen 20 jaar in de […]
Overzicht van de kernvraagstukken die leven bij partnerschappen Samen Opleiden & Professionaliseren bij de vorming van onderwijsregio’s op basis van de verzamelde vraagstukken op de Brainstormsessie RATO van het platform op 7 februari. Deze kernvraagstukken zijn onder de aandacht gebracht van de sectorraden, vak-&beroepsorganisaties en OCW.
Notitie van de vijf sectorraden, de beroeps-/vakorganisaties en het ministerie van OCW over de voorlopersaanpak voor de ontwikkeling van onderwijsregio’s met 1. een procesvoorstel inclusief tijdsplanning 2. voorwaarden voor voorlopers en 3. het afwegingskader.
Platform Samen Opleiden & Professionaliseren een brainstormsessie georganiseerd over de ontwikkelingen rondom de onderwijsregio’s (voorheen RATO’s) en de consequenties hiervan voor de (positie van de) partnerschappen Samen Opleiden en Professionaliseren (SO&P). Met ruim 100 deelnemers (voornamelijk programmaleiders van de partnerschappen) is geïnventariseerd welke vraagstukken er op dit gebied leven en welke kansen en risico’s de […]
Whitepaper over de oplopende lerarentekorten die een steeds groter maatschappelijk probleem vormen. In diverse adviezen is aangedrongen op meer landelijke regie op de maatregelen om deze tekorten terug te dringen, rekening houdend met verschillen in regionale situaties. Hierbij wordt niet alleen ingezet op meer regie, maar ook op meer uitgewerkte kaders voor HRM-beleid in het […]
De regio’s krijgen de taak en de opdracht het tekort aan te pakken. Zij krijgen de rol om het werven, matchen, opleiden, begeleiden en professionaliseren te organiseren. De RATO’s werken plannen voor het aanpakken van de tekorten uit en leggen die voor aan OCW. Door OCW wordt een Realisatie Eenheid ingesteld die als gesprekspartner dient. […]
Het werkplan/de werkagenda n.a.v. het advies Kinderen Eerst bevat een gezamenlijke inspanning van de beroepsgroep (vertegenwoordigd via vak- en beroepsorganisaties), de schoolbesturen (vertegenwoordigd door de raden), de lerarenopleidingen (vertegenwoordigd via de VH, UNL) en het ministerie van onderwijs om in taaie (stelsel)vraagstukken die daarbij horen stappen te zetten. Doel van dit werkplan is om toe […]
Deze podcast is opgenomen voor ‘De week van Samen Opleiden 2023’. Het thema is ‘Samen Opleiden sterk in ontwikkeling’. In deze special gaat Joke Kiewiet-Kester (projectleider Educatief-regionale samenwerking bij Academie Educatie van Hogeschool Arnhem en Nijmegen) in gesprek met prof. dr. Patrick Kenis (hoogleraar Public Governance aan de Universiteit van Tilburg). Centraal staat een wel […]
Hieronder zetten we de belangrijkste vragen en antwoorden rond de nieuwe subsidieregeling van onderwijsregio’s voor partnerschappen Samen Opleiden op een rij. Een aanvraag voor de subsidie kan worden ingediend van 2 oktober 2023 tot en met 31 oktober 2023. De subsidie kan worden aangevraagd met gebruikmaking van het digitale aanvraagformulier dat op de website van de DUS-I beschikbaar wordt gesteld. Klik hier voor meer informatie.
Bespreek deze vraag in de stuurgroep / regiegroep / bestuursraad van het partnerschap. Stem hierover af met de schoolbesturen van de vestigingen in het partnerschap en met de penvoerders van de onderwijsregio(’s) waarbinnen de vestigingen van het partnerschap valt/vallen.
De ambitie is om 100% samen op te leiden. Het is dan ook belangrijk om te investeren in groei van het partnerschap. Dit vraagt een (voor)investering van het partnerschap, omdat de middelen in 2024 worden toegekend op basis van de studentaantallen uit 2022-2023. Ga het gesprek in de onderwijsregio aan als ook via de onderwijsregio de aanvraag of een deel van de aanvraag wordt gedaan over hoe deze groei kan worden gefinancierd. In de onderwijsregio zijn mogelijk aanvullende middelen beschikbaar, naast de vaste voet en de vergoeding per student. Verken of deze middelen kunnen worden benut om de groei te financieren, bijvoorbeeld door nieuwe partners (vestigingen, lerarenopleidingen) te laten toetreden tot het partnerschap en/of de opleidingscapaciteit van de bestaande samenwerkingspartners te vergroten.
Als verschillende vestigingen uit het partnerschap onder andere onderwijsregio’s vallen en er is gekozen om via onderwijsregio’s aan te vragen, dan is er sprake van financiële opsplitsing van het partnerschap. Financiële opsplitsing hoeft niet te leiden tot organisatorische opsplitsing van het partnerschap.
Waarschijnlijk moeten de aantallen worden doorgegeven aan de penvoerder(s) van de onderwijsregio(‘s) waarbinnen het partnerschap valt. Neem hierover contact op met de penvoerder(s) van de onderwijsregio(‘s). Het is ook mogelijk dat verschillende vestigingen uit het partnerschap onder andere onderwijsregio’s vallen. Let er in dit geval op welke vestigingen uit het partnerschap vallen onder welke onderwijsregio. In dit geval is het mogelijk zo dat de aantallen aan de verschillende penvoerders van de verschillende onderwijsregio’s moeten worden doorgegeven.
De aantallen worden doorgegeven aan de penvoerder van het partnerschap (of de aantallen zijn al bekend bij de penvoerder vanwege de opgave in juli 2023). Neem hierover contact op met de penvoerder van het partnerschap. Let erop dat de studenten niet dubbel worden meegeteld.
Neem hiervoor contact op met de penvoerder van de onderwijsregio(‘s) (in het geval van een aanvraag van de onderwijsregio) en/of met de penvoerder van het partnerschap (in het geval van een aanvraag van de opleidingsschool).
Ga hierover in gesprek met de schoolbesturen van de vestigingen die onderdeel uitmaken van het partnerschap.
Ga hierover in gesprek in de stuurgroep / regiegroep / bestuursraad van het partnerschap. Breng met elkaar de verschillende opties in kaart en kijk wat voor het partnerschap de meest eenvoudige en gunstige optie is passend binnen de mogelijkheden (bijvoorbeeld: hoe ingewikkeld is het om de financiën voor het partnerschap te organiseren).
De begroting zou kunnen worden aangepast van een begroting op schooljaar naar een begroting op kalenderjaar. Een andere optie is om voor de periode augustus t/m december 2024 een aparte begroting op te stellen, rekenend met 5/12e deel van de subsidie.
Dit is niet duidelijk. Neem hierover contact op met de Realisatie Eenheid (realisatieeenheid@minocw.nl) of met DUS-i.
Hieronder zetten we de belangrijkste vragen en antwoorden rond de vorming van onderwijsregio’s voor partnerschappen Samen Opleiden op een rij. Nog niet alle antwoorden op vragen zijn bekend. De komende tijd vullen we deze Q&A verder aan.
Het vraagstuk dat de aanleiding vormt voor het werkplan van de ministers is de aanpak van het lerarentekort middels een duurzame samenwerking in de regio.
In maart 2023 is de notitie Voorlopersaanpak voor regionale samenwerking verschenen.
De volgende partijen zijn betrokken (geweest) bij het opstellen van de landelijke kaders: OCW, de vijf sectororganisaties en de vak- en beroepsorganisaties. Het Platform SO&P speelt hierin geen rol. Het is aan ieder van de organisaties hoe zij hun achterban hierin betrekken en welke rol de partnerschappen SO&P hierbij spelen
De informatie wordt via verschillende kanalen gedeeld. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande ondersteuningsstructuren en informatiekanalen, zoals het Platform Samen Opleiden & Professionaliseren, het Ministerie van OCW, de sectorraden en de vak- en beroepsorganisaties. Ook de Realisatie Eenheid deelt informatie. Tot nu toe vooral naar de Voorlopersregio’s en onderwijsregio’s in oprichting toe.
Eind 2023 is de landelijke Programmaraad ingericht waarin tenminste de landelijke vertegenwoordigers van de vak- en beroepsorganisaties en de vijf sectororganisaties vertegenwoordigd zijn. De Programmaraad ziet erop toe dat de afspraken die gemaakt zijn in het Bestuurlijk Overleg-Leraren effectief worden uitgevoerd. De Programmaraad geeft daarbij gevraagd en ongevraagd advies op de inhoud van de opdracht, de uitvoeringsstrategie en het realiseren van de beoogde resultaten. Daarbij houdt de Programmaraad het lange termijnperspectief voor ogen: een goed werkende (regionale) onderwijsarbeidsmarkt.
OCW heeft een Realisatie Eenheid ingesteld (per 1 mei 2023 operationeel). Doel van deze eenheid is om de ontwikkeling in het onderwijsveld te ondersteunen, aan te jagen, kennis te delen en te monitoren. Hierin worden ook bestaande (ondersteunings)structuren en inzichten betrokken, zoals bijvoorbeeld het platform Samen Opleiden & Professionaliseren. OCW heeft Manon Koldewijn aangesteld als regisseur/programmadirecteur. Daarnaast bestaat de RE uit adviseurs die zijn aangetrokken binnen OCW alsook uit het onderwijsveld.
Het opleidingsberaad leraren (eerder genoemd curriculumberaad) is begin 2024 ingericht. In het beraad worden wensen en behoeften van leraren en scholen voor het curriculum van lerarenopleidingen besproken, gewogen en van een advies voorzien. Daarnaast worden afspraken gemaakt over wat elke leraar moet kennen en kunnen aan het einde van de opleiding (startbekwaamheid) en wat juist later in het werk ontwikkeld moeten worden (vakbekwaamheid). Het werkveld – scholen en vak- en beroepsorganisaties – heeft hierin een actieve rol.
Op dit moment wordt gesproken over hoe een landelijke ondersteuningsstructuur onderwijsregio’s inclusief de partnerschappen eruit zou moeten zien. In 2024 zal hier meer duidelijkheid over komen en daarmee ook t.a.v. het Platform Samen Opleiden & Professionaliseren.
Alle betrokken partijen bij onderwijsarbeidsmarktvraagstukken spelen een rol in de onderwijsregio’s, dat zijn in ieder geval: schoolbesturen (po, vo, mbo, so), lerarenopleidingen, beroepsgroep.
Hoe het eigenaarschap en de verantwoordelijkheden binnen de onderwijsregio onderling worden verdeeld en hoe de samenwerking wordt ingericht, met welke governance structuur, bepaalt de onderwijsregio zelf rekening houdend met de voorwaarden in de subsidieregeling onderwijsregio’s.
Alle partnerschappenSO&P zullen gaan vallen onder een onderwijsregio of onderwijsregio’s.
Samenwerkende schoolbesturen, lerarenopleidingen en de beroepsgroep hebben zich kunnen aanmelden als voorloper voor de ontwikkeling van een onderwijsregio. Zij nemen gezamenlijke verantwoordelijkheid in hun regionale onderwijsarbeidsmarkt. De ervaringen van de voorlopers geven input via een lerende aanpak voor de bredere totstandkoming van onderwijsregio’s.
Tot 28 april 2023 konden samenwerkende schoolbesturen, lerarenopleidingen en de beroepsgroep zich aanmelden als voorloper voor de ontwikkeling tot Onderwijsregio. Uiteindelijk zijn er 27 van de 29 aanvragen toegekend en een paar maanden later zijn ook nog een tweetal onderwijsregio’s vo als onderwijsregio in oprichting van start gegaan. De aanvragen zijn vaak bovensectoraal, maar soms ook specifiek voor po, vo of mbo. Ook zijn een aantal landelijke aanvragen ingediend. Klik hier voor meer informatie en een overzicht van de aanmeldingen waarvan dus 27 zijn toegekend.
Dit kan per regio verschillen. De Realisatie Eenheid voert wel gesprekken met bestuurders en lerarenopleidingen tot het vormen van onderwijsregio’s.
Dit is nog niet bekend. In de subsidieregeling onderwijsregio’s 2024 wordt alleen de wijze van financiering van samen opleiden van studenten aangegeven.
Dit is onderdeel van de lerende aanpak om na te gaan hoe je als onderwijsregio’s gezamenlijk hier afspraken over kunt maken zowel inhoudelijk als financieel.
Lerarenopleidingen kunnen in meerdere onderwijsregio’s participeren. Financieel kan een school maar meedoen met één (landelijke) onderwijsregio.
In de (te vormen) onderwijsregio is dit onderwerp van gesprek.
Dit is nog niet bekend.
De besturen in de onderwijsregio’s bepalen zelf de governance-structuur rekening houdend met de subsidieregeling Onderwijsregio’s. Het is een eigen keuze om een extra (bestuurlijke) laag te creëren.
Over de verdeling van de middelen worden binnen de onderwijsregio op bestuurlijk niveau afspraken gemaakt. Het beheer van de middelen kan bijvoorbeeld bij een penvoerder, bij verschillende bestuurders of centrale dienst worden belegd.
Zie de regeling Onderwijsregio 2024.
Partnerschappen die op 1 januari 2024 nog niet toe waren aan onderwijsregiovorming, konden het Samen Opleiden in 2024 voortzetten met als voorwaarde dat in 2024 toegewerkt wordt naar Onderwijsregio’s. Zoals het er nu naar uitziet zal in 2025 alleen nog een subsidieregeling zijn voor onderwijsregio’s waar vanuit de partnerschappen dan gefinancierd worden.
De middelen per student zijn gehandhaafd in de subsidieregeling Onderwijsregio 2024. Dit geldt niet voor de gelden van 100.000 euro voor de vaste voet. Deze gelden maken deel uit van een totaalbudget. Zie verder subsidieregeling Onderwijsregio 2024 en de Q&A.
Bij opgave via de subsidieregeling Onderwijsregio is dit de penvoerder van de Onderwijsregio.
In het werkplan wordt het volgende principe als uitgangspunt voor de vorming van de onderwijsregio’s genoemd: “aansluiten bij het bestaande en de kwaliteit hiervan (zoals groei naar 100% studenten opleiden via SO&P)”. Wat dit precies betekent voor de landelijke ontwikkelingsgerichte peer review op basis van het kwaliteitskader is nog niet duidelijk.
In het werkplan wordt het volgende principe als uitgangspunt voor de vorming van de onderwijsregio’s genoemd: “aansluiten bij het bestaande en de kwaliteit hiervan (zoals groei naar 100% studenten opleiden via SO&P)”. In de subsidieregeling Onderwijsregio is de beoordelingsgerichte peer review van lichting 2020 opgenomen.
Dit geldt in ieder geval voor de aspirant partnerschappen die in 2023 en 2024 worden beoordeeld door DUS-i. Voor de andere aspirant partnerschappen is dit nog niet bekend.
Dit is nog niet bekend.