In plaats van langdurig discussiëren over gewenste uitkomsten en processen – het ‘wat’ en het ‘hoe’ – het gesprek voeren over de vraag waarom we doen wat we doen. Dat is in grote lijn wat de ontwikkelaars van de praatplaat ‘Het draait om de be-doel-ing’ beogen. Deze tool ondersteunt de professionele dialoog en draagt bij aan een kwaliteitscultuur. Willem Poppe, Marrit van Sprundel en Froukje Bos[1] ontwikkelden de praatplaat als deelnemers van het LOCK-traject.
Jonge kinderen stellen van nature veelvuldig de ‘waaromvraag’, maar doen dat gaandeweg steeds minder, omdat daarvoor in ons methodische en geordende schoolsysteem weinig ruimte is. We hebben daardoor – ook als professionals die betrokken zijn bij Samen Opleiden – afgeleerd om de waaromvraag te stellen. Risico daarvan is dat we het zicht verliezen op de kern van ons werk, de bedoeling ervan. Deze constatering bracht de genoemde LOCK-deelnemers ertoe om een instrument te ontwikkelen dat ons dwingt om onszelf en elkaar regelmatig de waaromvraag te stellen, zodat we zicht krijgen en houden op de bedoeling.
“We wilden een product ontwikkelen dat betrokkenen bij Samen Opleiden kunnen gebruiken om, ondanks de hectiek van alledag, samen stil te staan bij de vraag waarom je de dingen doet zoals je ze doet en of wat je doet nog steeds in lijn is met wat je beoogt”, vertelt Willem. “De praatplaat die we hebben gemaakt helpt professionals om dat gesprek, de professionele dialoog, met elkaar te voeren. Als je regelmatig op deze manier een pas op de plaats maakt, draagt dat bij aan de ontwikkeling van een kwaliteitscultuur.”
De tool ‘Het draait om de be-doe-ling’ bestaat uit een handreiking en een praatplaat. In de handreiking lezen we dat de Golden Circle van Simon Sinek aan de praatplaat ten grondslag ligt.
De Golden Circle is gebaseerd op de uitspraak van Nietzsche: “Hat man sein Warum des Lebens, so verträgt man sich fast mit jedem Wie”. Vrij vertaald door de ontwikkelaars: wie een duidelijk ‘waarom’ heeft, kan ieder ‘wat’ en ‘hoe’ verdragen. Daarom staat de waaromvraag centraal in de professionele dialoog die de praatplaat voorstaat. De plaat zet professionals ertoe aan om het gesprek te voeren volgens de zogenoemde ‘kleutermethode’. Dat betekent dat je de waaromvraag herhaaldelijk, wel liefst vier keer, stelt.
Dat leidt tot verdieping en tot de ontwikkeling van een kwaliteitscultuur, zegt Marrit. “Soms is het zinvol om iets te meten, maar in een kwaliteitscultuur draait het daar niet om. In zo’n cultuur blijf je weg van controleren en ben je vooral gericht op het gesprek. Dat deze praatplaat die dialoog ondersteunt hebben we ervaren toen we de tool uitprobeerden in onze partnerschappen: het leidde tot mooie, diepgaande gesprekken.”
De praatplaat oogt eenvoudig, maar geeft wél de kern weer van het gesprek dat moet worden gevoerd. “Eigenlijk is het proces dat wij als ontwikkelaars hebben doorlopen illustratief”, zegt Froukje. “We begonnen met een idee en brachten daarbij vervolgens heel veel elementen in. We wilden er grip op krijgen. Maar op een gegeven moment hebben we de vraag gesteld: waar draait het nu echt om? We konden toen heel veel schrappen. Uiteindelijk bleef de kern, deze simpele praatplaat, over. En dat is precies wat we met de praatplaat beogen: tot de kern komen.”
[1] Willem Poppe is programmaleider van partnerschap ZAOS, Marrit van Sprundel is projectleider van aspirant-partnerschap SCOOL en Froukje Bos werkt als lerarenopleider bij Hogeschool Windesheim.
Zo’n 70 professionals uit de wereld van het Samen Opleiden namen deel aan het LOCK-traject (2022-2023), georganiseerd door het Platform Samen Opleiden en Professionaliseren. Doel van dit traject was de kwaliteitscultuur in partnerschappen Samen Opleiden een impuls te geven. In de periodes tussen de vier plenaire bijeenkomsten in, werkten de deelnemers in groepjes aan een bepaald zelfgekozen vraagstuk. Ze deden dat onder meer door een product te ontwikkelen dat bijdraagt aan de oplossing van dat vraagstuk. De groepjes werden daarbij ondersteund door drie experts – Miranda Timmermans, Myrte Legemaate en Gonnie Niemeijer – die ook een bijdrage leverden aan de plenaire LOCK-bijeenkomsten. De groepjes hebben acht mooie producten opgeleverd, zodat ook andere partnerschappen kunnen profiteren van de opbrengsten van het LOCK-traject.
