In de achtste aflevering van de podcast van het Platform Samen Onderzoeken gaat het gesprek over feedbackgeletterdheid, ofwel Leren door feedback (gebaseerd op het dossier Leren door feedback.) Als je leraar wilt worden, vraagt dat veel kennis en vaardigheden, maar ook een houding die erop is gericht om jezelf een leven lang te blijven ontwikkelen. Leraren zijn nooit uitgeleerd en leren in de opleiding al om zelf sturing te geven aan de eigen ontwikkeling. Dat start al op dag 1 van de leraar in opleiding.
Luister mee: Direct online of via Spotify of Apple Podcasts (iTunes).
Wat is eigenlijk feedbackgeletterdheid? Het woord brengt allerlei associaties met zich mee. Maar wat is het precies? Hierover gaan we in gesprek met onze gasten: Henderijn Heldens (senior onderzoeker in het lectoraat Goed leraarschap, Goed leiderschap bij Fontys Hogeschool Kind en Educatie), Claudia van Eggelen – Lammerding (projectleider ‘Doorlopende begeleiding startende leraren’, werkveldcoördinator POS, regio Den Bosch en coördinator bovenschools ATO-coaches), Vincent Hoeks (opleidingsdocent geschiedenis aan Fontys hogeschool Kind en Educatie, tutor en opleidingscoach) en Joyce Knipping (student Fontys, flexibele deeltijd pabo Eindhoven).
“Feedbackgeletterdheid is een veelomvattend iets”, vertelt Henderijn, “Kort gezegd: feedbackgeletterd ben je als je in staat bent om te leren door feedback. Ben je in staat om gerichte, scherpe feedbackvragen te stellen en met de feedback die je daarop ontvangt je eigen leren te sturen richting het doel waarnaar je op weg bent? We hebben veel geoefend als docenten met het geven van effectieve feedback, maar we hebben gemerkt dat dat niet genoeg is. Met veel feedback die we met veel moeite geven aan de studenten kunnen studenten blijkbaar niet zo veel. Omdat bijvoorbeeld niet duidelijk is wat ze er mee kunnen”.
Henderijn vervolgt: “Waar is de feedback op gericht, wat gebeurt er met iemand die feedback ontvangt? Er zitten veel emoties omheen en het vraagt lef van diegene die feedback vraagt. Daar is meer aandacht voor nodig in het onderwijs. Nier alleen als opdracht voor studenten maar veel meer als didactiek, als hulpmiddel bij het leren. Hier samen mee bezig zijn, samen oefenen en zo meer je eigen leren gaan sturen vanuit feedbackvragen die je kan stellen en de feedback die je daarmee ontvangt”.
“Feedback vragen? Hoe ga ik dat doen?”, vroeg Joyce zich af toen ze startte met haar opleiding. “Door het te doen en te oefenen word je er steeds beter in. Ik zie nu de meerwaarde ervan in, de feedback geeft je nieuwe inzichten. Je komt verder bij dingen waar jij anders in vast loopt”. “Ik stel mij de vraag: waar wil ik mij nog in ontwikkelen? Dan ga ik vervolgens werken aan mijn doel en vraag ik feedback aan mijn mentor, tutor en/of opleidingscoach. Iedereen in je omgeving kan je verder helpen. De feedback helpt mij mijzelf te ontwikkelen richting het door mij gestelde doel. Het is best ingewikkeld om een goede feedbackvraag te stellen”, vervolgt Joyce, “maar ook om goede feedback te geven”.
“Je moet het ook maar durven om om feedback te vragen. Er is best een drempel om zo’n vraag zelf te stellen”, vult Vincent aan. Hij neemt het stokje over en vervolgt: “Een mooie uitspraak bij feedback 2.0 vind ik dat het zweet op de juiste rug moet staan. De student moet in de leermodus komen en de leraar moet met de juiste woorden de student stimuleren om in die stand te komen. Het is belangrijk dat de student komt met feedbackvragen en zo kan leren hoe de juiste vraag te stellen”.
“Samen Opleiden betreft de opleiding en het werkveld”, vertelt Claudia. “Het met elkaar hebben van een gezamenlijke taal is belangrijk voor een gezamenlijk kwaliteitsbesef en om de ontwikkeling te kunnen waarborgen. We bespreken dit binnen het partnerschap tijdens studiedagen met elkaar. We zijn dan specifiek bezig met feedbackgeletterheid. Wat is het oude en wat het nieuwe paradigma? Hoe gaan we die shift maken met elkaar? Ook hier is feedback nodig om een gezamenlijk kader te ontwikkelen.”
“We proberen feedback in te roosteren in de realiteit van alledag. Om er ruimte voor te maken in bijvoorbeeld mijn geschiedenisles, tijdens een tutormoment of tijdens opleidingsdagen. Het blijft een uitdaging om die tijd zo effectief en optimaal mogelijk te benutten door zowel de student als de leraar”, vertelt Vincent.
“Het moment van feedback is ook belangrijk, hier geldt het Just in Time principe”, aldus Vincent. “De feedback moet op het juiste moment gegeven worden zodat een student gelijk weer verder kan. We streven ernaar maar het lukt nog niet om alle studenten op het juiste moment hun feedback, op maat te geven. We zijn hierin nog lerende”.
Vraag niet alleen feedback aan bekenden maar zet je vraag breed uit, zo ontwikkel je je verder
Joyce
“Daar zit juist de kracht van Samen Opleiden, het partnerschap”, vult Claudia aan. “Iedereen draagt bij vanuit een eigen rol en perspectief aan ontwikkeling. Dit komt ten goede aan het onderwijs dat we voor onze kinderen verzorgen. Door de verschillende gesprekken en door te weten in welk netwerk zit ik en welke mensen kan ik benaderen voor welke feedbackvraag, maak je je leeromgeving groter en rijker”.
“Als we ons er verder in bekwamen worden de leerlingen er beter van. Ze zullen zelf op onderzoek uitgaan en voelen intrinsieke motivatie. Door de juiste feedback te vragen komt een leerling in de juiste leerstand en verder in hun ontwikkeling”, voorspelt Joyce. “De docent zorgt dat de student in de juiste leermodus komt en de student zorgt weer dat hun leerlingen ook in die stand komen te staan”, vervolgt Vincent. “In onze visie leiden we op tot een zelfsturende docent, die weet wat hij wil leren en hoe hij wil leren en constant bezig is om
