Tijdens het VELON congres, waar ik mijn vorige blog aan wijdde, heb ik twee belangwekkende inhoudelijke sessies bijgewoond, die het leidden tot het verfrissende idee om het eerste jaar van de lerarenopleiding in te richten als een basisjaar. Het waren de sessies van Marco Snoek over het Beroepsbeeld van de leraar (https://www.beroepsbeeldvoordeleraar.nl/) en van Frans de Vijlder over meer ambitie in de lerarenopleidingen (https://www.han.nl/onderzoek/kennismaken/publieke-zaak/publicaties/_attachments/meer_ambitie_in_de_lerarenopleidingen_essay_eindversie_25-08-2017_002_.pdf ). Tijdens deze laatstgenoemde sessie hield directeur Dominique Majoor van PABO Avans een pleidooi voor forse vermindering van de vulling van het curriculum, dat nu overladen is. De deeltijdopleidingen die nu op veel plaatsen geflexibiliseerd worden, laten zien dat dat mogelijk is. Daarna werden we uitgenodigd om in groepen na te denken over de inhoud en vorm van de ambitie van lerarenopleidingen.
In het gesprek dat ik bijwoonde, cirkelden we rond de redenering dat het gaat om leren: het begeleiden van leerprocessen van leerlingen en het leren van professionals. Door samen met collega’s en ook met leerlingen onderwijs te ontwerpen, dat past bij de behoeften en mogelijkheden van hun leerlingen, wordt heel vaak ‘vanzelf’ geleerd: informeel leren door samen nieuwe onderwijsinhouden en onderwijsvormen te ontwikkelen.
Tijdens de plenaire uitwisseling kwam hier nog een krachtig idee bij, namelijk het inrichten van een breed eerste jaar van de lerarenopleiding, waarin studenten nog niet hoeven te kiezen voor een vak of onderwijsvorm. Nu komen de studenten bij de lerarenopleiding binnen voor bijvoorbeeld natuurkunde, en zo gaan ze ook de deur uit. In een basisjaar kunnen studenten zich eerst oriënteren op educatieve beroepen: basisonderwijs, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs, bedrijfsopleidingen. Pas in het tweede jaar maken ze een keuze. Dat basisjaar biedt gelijk een kans om de studenten – als ze zonder veel studievertraging van de havo afkomen zijn ze pas 17 of 18 jaar oud – een brede intellectuele bagage mee te geven: denk aan leren studeren, metacognitieve vaardigheden, leren spreken en presenteren, brede kennismaking met mogelijke doelgroepen door middel van een serie snuffelstages, en urban education. Ik besprak dit idee met een collega die, terugblikkend op haar eigen tijd als student aan de PABO, dit onmiddellijk een heel goed idee vond, omdat zij gebaat zou zijn geweest bij begeleiding van het rijpingsproces dat zij toen doormaakte en wellicht andere keuzes had gemaakt. Ze herkent dit nu bij veel van haar eigen studenten. We concludeerden voorzichtig dat dit idee wel eens zou kunnen helpen om studie-uitval te voorkomen.
