Hoe werken wij als partnerschap aan de kwaliteit van Samen Opleiden? Wie dragen wanneer en op welke manier bij aan die kwaliteit? En hoe kun je dat zichtbaar en bespreekbaar maken? Om antwoorden te geven op deze vragen, is er nu ‘De kwaliteitswaaier’. Deze tool kunnen partnerschappen gebruiken om systematisch te werken aan een kwaliteitscultuur, vertellen Marloes Janssen en Anna Los, die de kwaliteitswaaier samen met Eveline van Hoppe ontwikkelden in het kader van het LOCK-traject van het Platform Samen Opleiden & Professionaliseren[1].
Zowel Alium als Samen Opleiden Noord-Holland waren nog aspirant-partnerschappen toen Marloes en Anna zich begin vorig schooljaar aanmeldden voor het LOCK-traject. Op weg naar de erkenning van hun partnerschappen hield het thema kwaliteitscultuur hen sterk bezig. “Wat betreft waarborg 4 was ik nog behoorlijk zoekende”, vertelt Anna. “Kwaliteitscultuur is toch een vrij abstract begrip. Daar heb ik tijdens het LOCK-traject veel meer grip op gekregen.
Omdat je in een kwaliteitscultuur de kwaliteit van het Samen Opleiden regelmatig met elkaar onder de loep neemt, ontwikkelden Anna, Marloes en Eveline een instrument dat de dialoog over kwaliteit binnen partnerschappen ondersteunt en faciliteert. “Wij wilden graag een praktisch instrument ontwikkelen, iets concreets, waardoor mensen worden getriggerd om iets te verbeteren of te veranderen”, vertelt Marloes. “Dat is de kwaliteitswaaier geworden. Door deze waaier regelmatig, en in verschillende gremia in te zetten, stimuleer je als partnerschap de ontwikkeling van een kwaliteitscultuur. Je krijgt meer inzicht in het handelen van verschillende actoren en hoe dat handelen bijdraagt aan de gewenste kwaliteit van Samen Opleiden.”
De kwaliteitswaaier bestaat uit acht kaarten met vragen over de vier waarborgen uit het kwaliteitskader Samen Opleiden en Inductie die richting geven aan de dialoog over de kwaliteit van Samen Opleiden. Elke kaart staat in het teken van één van de acht V’s: visie, vertalen, voorwaarden en verantwoordelijkheden, verzamelen, verwerken en verantwoorden, vasthouden, verbeteren en verwijderen. Op de voorkant van de kaarten staan meer algemene vragen; de vragen op de achterkant zijn concreter. Zo staat op de voorkant van bijvoorbeeld de kaart ‘Visie’: Is er sprake van een gezamenlijk beroepsbeeld van de (aankomende) leraar? Hoe ziet dat eruit? Op de achterkant staat onder andere de vraag: Hoe zorgen we ervoor dat het beroepsbeeld breed gedragen wordt?
Je kunt de waaier flexibel inzetten in allerlei overleggen binnen het partnerschap, vertelt Anna. “Je hoeft niet altijd alle kaarten te bespreken, maar je kiest de kaarten die op dat moment en in de betreffende context relevant zijn. Ook is de waaier een geschikt instrument om in te zetten tijdens de voorbereiding op de beoordelingsgerichte of ontwikkelingsgerichte peer review. Verder is hij te gebruiken bij bijvoorbeeld het opstellen van een beleidsplan of bij de herziening van een curriculum.”
Het mooie van de kwaliteitswaaier is dat de vragen aanzetten tot gesprekken over thema’s, die niet altijd expliciet worden besproken, terwijl dat vaak wel wenselijk is, omdat het om belangrijke, basale zaken gaat, vindt Marloes. “De visie, het beroepsbeeld, kwaliteit, rollen, taken en verantwoordelijkheden; het zijn onderwerpen waar we ons steeds weer en altijd toe moeten verhouden. De eerste ervaringen geven aan dat mensen het als zeer waardevol ervaren om aan de hand van de waaier terug naar de basis te gaan en daar samen op te reflecteren. Ook kregen we terug dat de waaier structuur geeft aan die reflectie.”
Marloes en Anna hebben de waaier in hun eigen (inmiddels erkende) partnerschappen nog niet ingezet, maar gaan dat komend jaar allebei zeker doen. Marloes gaat kaarten gebruiken in de werkgroepen die een ontwikkeling doormaken naar meer zelfsturing en eigenaarschap. En Anna introduceert de waaier binnenkort in overleggen op verschillende niveaus. “Door aan de hand van de vragen van de waaier met elkaar in gesprek te gaan, hoop ik dat we echt tot een dialoog over kwaliteit zullen komen.”
[1] Marloes is regisseur van partnerschap Alium en instituutsopleider bij partnerschap Quadraam, Anna is programmaleider van partnerschap Samen Opleiden Noord-Holland, Eveline van Hoppe is programmadirecteur van AOS West-Brabant.
Zo’n 70 professionals uit de wereld van het Samen Opleiden namen deel aan het LOCK-traject (2022-2023), georganiseerd door het Platform Samen Opleiden en Professionaliseren. Doel van dit traject was de kwaliteitscultuur in partnerschappen Samen Opleiden een impuls te geven. In de periodes tussen de vier plenaire bijeenkomsten in, werkten de deelnemers in groepjes aan een bepaald zelfgekozen vraagstuk. Ze deden dat onder meer door een product te ontwikkelen dat bijdraagt aan de oplossing van dat vraagstuk. De groepjes werden daarbij ondersteund door drie experts – Miranda Timmermans, Myrte Legemaate en Gonnie Niemeijer – die ook een bijdrage leverden aan de plenaire LOCK-bijeenkomsten. De groepjes hebben acht mooie producten opgeleverd, zodat ook andere partnerschappen kunnen profiteren van de opbrengsten van het LOCK-traject.
