Mariëlle Theunissen is sinds 2016 lector Samen Opleiden bij Kenniscentrum Talentontwikkeling van de Hogeschool Rotterdam en houdt een blog bij over samen opleiden.
Ik heb al vaker geschreven over opleiden voor de toekomst. Het gaat dan om het opleiden van leraren die in staat zijn hun leerlingen voor te bereiden op een (deels) nog ongewisse toekomst. Wat moeten die leerlingen leren? Wat hebben leraren nodig om ze daarop voor te bereiden? Vaak wordt in gesprekken en teksten over deze vragen gesproken over ‘toekomstbestendig’ opleiden.
Een collega vertelde me hoe ze bij het voorbereiden van zo’n tekst een typefout maakte en daardoor een nieuw woord ontdekte, dat de lading wellicht nog beter dekt: toekomstbehendig opleiden. Omdat die toekomst grotendeels onbekend is, spreekt uit het woord ‘toekomstbehendig’ onderwijs een grotere mate van continue adaptiviteit dan dat bij het woord ‘toekomstbestendig’ onderwijs het geval is. Ik vond het een krachtig voorbeeld van een geluk bij een ongeluk en gebruik het woord nu steeds vaker zelf.
Een nieuw woord? Ach nee, dat nou ook weer niet. Even googelen, en ik kom op de site tokomstbehendig.nl. Daar lees ik: “Onze economie vraagt steeds meer om duurzame oplossingen, en dus ook om duurzame denkers. Professionals met nieuwe vaardigheden. Zoals interdisciplinair samenwerken, systeemdenken en circulair denken. […]. Wie nu naar school gaat, werkt straks in een nieuwe wereld. Een wereld waarin je een voorsprong hebt als je duurzaam kunt denken.” Aha, toekomstbehendig wordt gekoppeld aan duurzaam. Alweer zo’n prachtige term waar een wereld aan betekenissen achter zit. Even verder lezen.
Toekomstbehendig opleiden blijkt een project van een groep initiatiefnemers te zijn, die zich de Groene Generatie noemen. Ze zetten zich in voor meer aandacht in het onderwijs voor ‘groene’ en ‘duurzame’ thema’s, en verbinden dat aan een pleidooi voor aandacht in het onderwijs voor slimme technologie, klimaat, ecologie en circulaire economie. Maar ook voor vakoverstijgend werken en het stimuleren van samenwerking tussen leraren die onderwijs over deze onderwerpen maken.
Bij de lerarenopleiding in Rotterdam waar ik werk, voeren we momenteel een discussie over het accent in onze opleiding. Rode draad in deze discussie is of we nu ‘volgers’ of ‘makers’ opleiden. Deze twee begrippen zijn volkomen gechargeerd, maar waar het op neerkomt is dat we nadenken over het opleiden van aanstaande leraren die goed zijn om lessen volgens de methode te verzorgen, of leraren die in staat zijn om samen met collega’s lessen te ontwerpen en te verzorgen die gaan over thema’s die zij belangrijk vinden voor hun leerlingen. En dan helpt een woord als toekomstbehendig om duidelijk te maken waar het werkelijk om gaat.
Mariëlle Theunissen is onderwijskundige en voltooide haar doctoraal opleiding Onderwijskunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. In 1995 promoveerde zij op een proefschrift naar samenwerking tussen onderwijsorganisaties. Tijdens en na haar promotie werkte Mariëlle als lerarenopleider aan de lerarenopleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen en Hogeschool Rotterdam. Tevens is zij docent muziek en CKV aan het Alfrink College in Zoetermeer en is zij betrokken bij de ontwikkeling van de Opleidingsschool Haaglanden.
